Pecyn Gwaith i Athrawon
Cefndir
Mae Gorsedd y Beirdd yn cynnwys beirdd, llenorion, cerddorion, artistiaid ac unigolion sydd wedi gwneud cyfraniad i Gymru, yr iaith, neu ei diwylliant.
Mae’r Orsedd, a sefydlwyd yn 1792 gan Iolo Morgannwg, yn rhan annatod o Ŵyl yr Eisteddfod. Dyfeisiodd Iolo ddefodau’r Orsedd yn seiliedig ar y Derwyddon, ond â dylanwad Cristnogol cryf, er mwyn pwysleisio’r ffaith bod diwylliant a threftadaeth y Celtiaid yn perthyn i’r Cymry. Cynhaliwyd yr Orsedd gyntaf ar Fryn Briallu yn Llundain yn ystod Alban Hefin 1792, a chafwyd y cysylltiad cyntaf rhwng yr Eisteddfod a’r Orsedd yn Eisteddfod Caerfyrddin 1819.
Yn ystod yr 1930au addaswyd defodau a seremonïau’r Orsedd er mwyn eu gwneud yn fwy perthnasol a deniadol i gynulleidfa fodern. Yn 2019 cyhoeddwyd y byddai Gorsedd Beirdd Ynys Prydain yn newid ei henw i Gorsedd Cymru, ac erbyn heddiw mae’r Orsedd yn bodoli fel cynghrair o feirdd, awduron, cerddorion, artisiaid ac unigolion sydd wedi gwneud cyfraniad arwyddocaol i iaith, llenyddiaeth a diwylliant Cymru.
Pwy yw pwy yn yr Orsedd?
Yr Archdderwydd: Pennaeth yr Orsedd ac yn gyfrifol am arwain seremonïau’r Orsedd yn ystod yr wythnos.
Gwisg Wen: Enillwyr prif wobrau’r Eisteddfod Genedlaethol.
Gwisg Las: Unigolion sydd wedi gwneud cyfraniad i'w cymuned neu genedl.
Gwisg Werdd: Graddedigion y Celfyddydau neu wedi llwyddo mewn 2 arholiad Gorsedd.
Cwestiynau posib i'w trafod
- Pwy oedd Iolo Morganwg?
- Sut ddechreuodd traddodiad yr Orsedd?
- Beth yn eich barn chi yw pwrpas yr eitemau a thraddodiadau yn y seremoni?
- Pa gampweithiau neu lwyddiannau ddylai gael eu dathlu yn yr Orsedd yn eich barn chi?
Syniadau am weithgareddau
- Ymchwilio hanes ac arferion seremoni’r Orsedd yn yr Eisteddfod Genedlaethol.
- Dyfeisio gwisg newydd ar gyfer yr Orsedd
Profiadau dysgu
(sydd yn deillio o’r datganiadau o’r hyn sy’n bwysig)
Dyniaethau
- Deall y gorffennol
- Dehongli ffynonellau a gwybodaeth
- Newidadau dros amser
- Tebygrwydd a gwahaniaethau cymdeithasol
- Hunaniaeth
- Pwysigrwydd cymdeithasol a diwylliannol.
Ieithoedd, Llythrennedd a Chyfathrebu
- Iaith a pherthyn
- Gwrando a deall
- Darllen geiriau a thestun
- Defnyddio dychymyg
