Symud i'r prif gynnwys
  1. Hafan
  2. Darganfod & Dysgu
  3. Arddangosfeydd arlein
  4. Llawysgrifau
  5. Cyfnod Modern Cynnar

Cyfeirnod: NLW MS 23849D

Pan ddaeth y llawysgrif Gernyweg hon (bellach Llsgr. NLW 23849D) i'r golwg, fe achosodd gyffro mawr. Llawysgrif anghyflawn o'r unfed ganrif ar bymtheg yw hi, yn cynnwys drama mewn Cernyweg Canol na wyddai neb am ei bodolaeth, ac a ddarganfuwyd ymhlith papurau'r Athro J. E. Caerwyn Williams (1912-99) wedi iddynt gael eu trosglwyddo i'r Llyfrgell Genedlaethol yn 2000.

Ni wyddom ddim oll am ei hanes. Dyma ychwanegiad pwysig i lenyddiaeth Gernyweg Canol, sydd hefyd yn cyfoethogi'n sylweddol ein gwybodaeth am yr iaith ei hun, gan fod y testun yn cynnwys llawer o eiriau na chadwyd mohonynt mewn unrhyw ffynhonnell arall. Gan nad oes teitl ar y llawysgrif ei hun, dewiswyd y teitl modern gan y Llyfrgell Genedlaethol ar ôl ymgynghori ag arbenigwyr ar y Gernyweg.

Cynnwys Beunans Ke

Seiliwyd y ddrama ar Fuchedd Ke neu Kea, sant a gysylltir yn arbennig â Chernyw, ond â Llydaw, Cymru a Dyfnaint yn ogystal. Yn ôl crynodeb Ffrangeg o destun Lladin coll, galwyd ar Sant Ke i ddod o Lydaw i geisio cymodi rhwng y brenin Arthur a'i nai Modred pan gododd cynnen rhyngddynt. Mae'n amlwg fod y rhan hon o'r stori yn ddyledus i Historia Regum Britanniae (Hanes Brenhinoedd Prydain) Sieffre o Fynwy, sydd fwy na thebyg yn esbonio pam fod un rhan o'r ddrama hon yn ymwneud yn bennaf â'r brenin Arthur.

Y llawysgrif

Collodd y llawysgrif nifer o'i dail dros y blynyddoedd, fel y dengys y daleniad gwreiddiol, ond noda'r sawl a'i copïodd hi yn ail hanner yr unfed ganrif ar bymtheg fod y gyfrol hŷn a oedd o'i flaen hefyd yn wallus (ff. 2r, 20r). Tua 1500, o bosibl, y copïwyd y llawysgrif honno. Mae testun y ddrama mewn mydr ac odl ac wedi ei rannu'n benillion, gyda'r cyfarwyddiadau llwyfan yn Lladin. Fel yn achos Beunans Meriasek (llsgr. Peniarth 105B, dyddiedig 1504), sef yr unig ddrama arall am sant mewn Cernyweg Canol sydd ar glawr, mae'n debyg mai yng nghlas-eglwys Glasney, Penryn, y gwnaed y copi ysgrifenedig cyntaf o Beunans Ke, a gellid dyfalu bod y ddwy lawysgrif o bosibl wedi dod i Gymru gyda'i gilydd.

Rhowch eich barn

Llenwch ein holiadur byr fel y gallwn ddefnyddio'ch sylwadau i wella ein gwasanaethau.

Danfonwch eich sylwadau

Cefnogwch ni trwy gyfrannu

Diogelu Cof y Genedl

Sefydlwyd y Llyfrgell gan roddion pobl Cymru, a gyda'n gilydd gallwn barhau'r traddodiad. Cyfrannwch i warchod ein treftadaeth i genedlaethau'r dyfodol. Bydd pob rhodd yn gwneud gwahaniaeth.