Symud i'r prif gynnwys
  1. Hafan
  2. Catalogau & Chwilio
  3. Am ein casgliadau
  4. Deunydd printiedig

Casgliad ardderchog Syr John Williams yw craidd casgliad llyfrau print Llyfrgell Genedlaethol Cymru. Rhoddodd ei lyfrgell yn rhodd i’r genedl pan sefydlwyd y Llyfrgell Genedlaethol yn 1907.

Hanes casgliad Syr John Williams

Dechreuodd Syr John gasglu llyfrau Cymraeg tua 1870 ac fe dyfodd o fod yn hobi i fod bron yn obsesiwn gan brynu llyfrgelloedd cyfan gyda’r nod o’u cyflwyno i’r Llyfrgell Genedlaethol pan sefydlwyd hi.

Symudwyd y casgliad o gartref Syr John yn Llanstephan i Aberystwyth ym mis Ionawr 1909. Dros gyfnod o 2 ddiwrnod, aethpwyd a dros 12 tunnell o lyfrau gyda cheffyl a chert a thrên i’r Llyfrgell Genedlaethol newydd.

Yn ôl Siarter y Llyfrgell, os bydd y Llyfrgell byth yn symud o Aberystwyth, bydd y casgliad amhrisiadwy hwn yn mynd yn eiddo i Brifysgol Aberystwyth.

Beth sydd yng nghasgliad Syr John Williams? 

Mae'r casgliad cyfan yn cynnwys tua 26,360 o gyfrolau. Ceir ynddo ystod eang o bynciau, ond yn bennaf o ddiddordeb Cymreig. Yn y casgliad fe geir 19 o'r 22 llyfr Cymraeg y gwyddom iddynt gael eu cyhoeddi cyn 1600, yn eu plith y 3 cynharaf:

  • Oll synnwyr pen Kembero ygyd (1547)

Rhowch eich barn

Llenwch ein holiadur byr fel y gallwn ddefnyddio'ch sylwadau i wella ein gwasanaethau.

Danfonwch eich sylwadau

Cefnogwch ni trwy gyfrannu

Diogelu Cof y Genedl

Sefydlwyd y Llyfrgell gan roddion pobl Cymru, a gyda'n gilydd gallwn barhau'r traddodiad. Cyfrannwch i warchod ein treftadaeth i genedlaethau'r dyfodol. Bydd pob rhodd yn gwneud gwahaniaeth.