Symud i'r prif gynnwys
  1. Hafan
  2. Am LlGC
  3. Amdanom ni
  4. Llywodraethiant
  5. Dogfennaeth gorfforaethol
Rhodri Llwyd Morgan, Prif Weithredwr a Llyfrgellydd

Cysylltu Cymru a'r Byd

Cyflwyniad

Rhodri Llwyd Morgan, Prif Weithredwr.

Anrhydedd yw cyflwyno ein Cynllun Strategol newydd ar gyfer 2025–30. Bydd y Cynllun yn llywio sut rydym yn datblygu’r Casgliadau Cenedlaethol o gof y genedl ac yn ymgysylltu ag ystod ehangach o gynulleidfaoedd ym mhob rhan o’r wlad.

Mae lansiad y Cynllun hwn yn cyd-fynd gyda chyhoeddiad Blaenoriaethau ar gyfer Diwylliant gan Lywodraeth Cymru sy’n gosod blaenoriaethau a dyheadau hirdymor ar gyfer y sector ddiwylliant yng Nghymru. Mae wedi bod yn bleser cydweithio gyda Llywodraeth Cymru a phartneriaid ledled Cymru i ddatblygu’r blaenoriaethau hyn, gan helpu i osod ein huchelgais gydweithredol ar gyfer y sector, a hynny ar lefel genedlaethol.

Mae’r Llyfrgell wedi ymrwymo’n llawn i chwarae ei rhan wrth wireddu’r Blaenoriaethau ar gyfer Diwylliant ac mae’r tair blaenoriaeth sydd wedi eu hamlinellu yno wedi bod yn ganolog i ffurfio Cynllun Strategol y Llyfrgell.

Mae Diwylliant yn Dod â Phobl Ynghyd

Rydym yn gweld y genhadaeth o ddatblygu, diogelu a hwyluso mynediad cynhwysol i'r casgliadau fel conglfaen sylfaenol i’n Cynllun Strategol. Yn ystod y blynyddoedd diwethaf rydym wedi bod yn gwella mynediad digidol i'n casgliadau, tra hefyd yn parhau i groesawu ymwelwyr a defnyddwyr ein gwasanaethau i adeilad y Llyfrgell. Rydym hefyd wedi bod yn weithgar yn estyn allan ac ymweld â chymunedau ac ysgolion, a byddwn yn parhau ac yn cynyddu’r gwaith hwn.

Mae democratiaeth ddiwylliannol yn gofyn i ni feddwl am sut rydym yn rhoi mynediad teg at adnoddau. Mae hefyd yn gofyn i ni ystyried sut y gallwn rymuso cymunedau i gyfrannu at ein casgliadau a llunio'n gwasanaethau. Bydd hyn yn sicrhau eu bod yn gallu elwa o fynegiant diwylliannol sy'n cryfhau cynrychiolaeth ac yn hyrwyddo cyd-ddealltwriaeth. Mae gennym uchelgais glir i gyrraedd cynulleidfaoedd eang ac amrywiol, ynghŷd â theuluoedd, plant a phobl ifanc. Rydym yn ymrwymo i wneud hyn mewn ffyrdd sy'n hyrwyddo creadigrwydd, lles ac arloesedd, gan gyfoethogi tirwedd ddiwylliannol Cymru ymhellach.

Dathlu Cymru fel Cenedl Diwylliant

Thema sy'n cwmpasu ein holl waith yw rhoi anghenion a buddiannau pobl Cymru wrth wraidd popeth rydym ni’n ei wneud. Rydym yn gwneud hyn wrth hyrwyddo a dathlu'r iaith Gymraeg, gan gydnabod pwysigrwydd diwylliannol pob iaith sy’n cael eu defnyddio gan gymunedau ledled Cymru. Byddwn yn defnyddio casgliadau ac adnoddau'r Llyfrgell i hyrwyddo'r iaith a'r diwylliant Cymraeg ar y llwyfan lleol, cenedlaethol a rhyngwladol.

Byddwn yn dathlu a gwarchod treftadaeth anniriaethol Cymru yn ein gwaith ac yn ein casgliadau, gan gydnabod bod y traddodiadau a'r defodau sy’n cael eu trosglwyddo o genhedlaeth i genhedlaeth yn rhan hanfodol o'n diwylliant.

Rydym yn cydnabod yr angen i wneud llawer mwy i fod yn gynhwysol o grwpiau a phobl sydd heb gael cynrychiolaeth ddigonol yn ein gwaith. Bydd hyn yn darparu ffocws cryf ar gyfer gwasanaethau, datblygu casgliadau ac ymgysylltu yn ystod cyfnod y Cynllun Strategol hwn.

Mae Diwylliant yn Gydnerth ac yn Gynaliadwy

Fel sefydliad, rydym yma i wasanaethu anghenion a buddiannau pobl Cymru. I wneud hyn, byddwn yn ymdrechu i groesawu newid ac i weithio'n ymatebol ac yn gydweithredol. Bydd amddiffyn sgiliau arbenigol ein gweithlu yn parhau i fod yn flaenoriaeth, yn ogystal â chynllunio ar gyfer gweithlu'r Llyfrgell yn y dyfodol.

Mae partneriaeth gymdeithasol yn hanfodol yn ein dulliau gweithio ac wrth greu a chynnal gweithgareddau diwylliannol. Bydd yn gwella rhannu adnoddau ac yn dod â safbwyntiau amrywiol i ni. Mae gwirfoddolwyr yn ganolog i genhadaeth y Llyfrgell, gan feithrin ymdeimlad o berchnogaeth ymhlith aelodau'r gymuned, adeiladu rhwydweithiau cryfach a mwy gwydn sy'n gallu cynnal cyfleoedd diwylliannol dros y tymor hir.

Mae meddwl a gweithredu hirdymor er budd cenedlaethau'r dyfodol yn gyfrifoldeb yr ydym i gyd yn ei rannu. Byddwn yn parhau i fuddsoddi mewn cynlluniau datgarboneiddio a sero net gan fanteisio ar bob cyfle i hyrwyddo datblygu cynaliadwy. Mae ein ffocws ar ofalu am y casgliadau a gwella mynediad hefyd yn ymrwymiad hir-dymor.

Mae hon yn weledigaeth i bawb, i staff arbenigol y Llyfrgell, i ddefnyddwyr ac ymwelwyr, ac i bobl yn eu cymunedau ledled Cymru. Ein braint yw eu gwasanaethu, nawr ac am genedlaethau lawer i ddod.

Person yn edrych trwy'r ffenestr yn yr Ystafell Ddarllen

Amgylchedd Gweithredu

Rydym yn cyflwyno’r Cynllun Strategol hwn yn ystod cyfnod o heriau ariannol a heriau eraill, ac ar adeg pan fo cyfleoedd i’r Llyfrgell weithio’n gydweithredol ac yn uchelgeisiol er budd pobl Cymru.

Ni fydd yr heriau’n cilio dros nos, ac mae’r achos o blaid newid yn parhau i ni a’r holl bartneriaid sy’n darparu gwasanaethau cyhoeddus.

Mae pob un ohonom yn dal i deimlo pwysau costau byw, ac mae cysgod y pandemig Covid yn parhau mewn sawl ffordd. Yn y Llyfrgell, rydym yn credu bod gennym lawer i’w gynnig o ran cefnogi cyrhaeddiad addysgol, safonau llythrennedd, ac o ran cefnogi iechyd meddwl, llesiant a chydlyniant cymdeithasol. Rydym hefyd yn gwybod am y manteision cadarnhaol i bobl o bob oed sy’n deillio o greadigrwydd a chyfleoedd i danio’r dychymyg drwy ddysgu a darganfod.

Rydym mewn cyfnod trosiannol wrth i dechnoleg ddatblygu gan effeithio ar fwy a mwy o agweddau ar ein bywydau. Ar yr un pryd, rydym i gyd yn dibynnu ar ddulliau cyfarwydd o ryngweithio ar lefel ddynol, leol a chymunedol. Yn ddiddorol, mae llyfrau a’r gair printiedig, am y tro, yn dal i apelio, ond mae defnydd cynyddol o’r sgrin a’r byd digidol yn ymddangos yn anochel.

Mae hefyd yn gyfnod o gymhlethdod ac ymlediad cynyddol o ran technoleg a gwybodaeth. Mae algorithmau a deallusrwydd artiffisial, cynnwys, curadu a chyrhaeddiad yn bynciau trafod dyddiol ymhlith crewyr, datblygwyr, llunwyr polisi, busnesau ac asiantaethau ym mhob sector. Un her amlwg yw’r angen i fynd i’r afael â lledaeniad camwybodaeth, twyllwybodaeth a’r gostyngiad yn statws ffynonellau gwybodaeth a ystyrid yn gyffredinol ar un adeg yn rhai dibynadwy ac awdurdodol.

Mae pobl ifanc, yn enwedig, wedi bod yn troi at bori cynnwys heb unrhyw rwystr, creu cynnwys newydd, rhannu ac addasu’n rhydd ac yn greadigol, a chodi eu deunydd crai o unrhyw ffynhonnell sydd ar gael ynghanol y penllanw hwn o ddata holl bresennol. Mae’r Llyfrgell wedi ymrwymo i gefnogi addysg, sgiliau, creadigrwydd a dealltwriaeth sydd i gyd yn hanfodol o fewn y cyfryngau lluosog a’r dilyw hwn o ddata, a byddwn yn gweithio gyda phob cenhedlaeth a chymuned sydd angen cymorth i lywio’u ffordd drwy’r oes wybodaeth ac i elwa o’i chyfleoedd galwedigaethol a chreadigol niferus.

Dyma pam ein bod yn rhoi cymaint o bwyslais ar hyrwyddo mynediad mor eang â phosibl i’r Casgliadau Cenedlaethol ac i’n harbenigedd, er mwyn datblygu ymgysylltu digidol ac ymgysylltu’n ehangach â phobl ifanc a chymunedau ym mhob rhan o Gymru. Dyma pam rydym yn angerddol dros rannu ein cynnwys, ac i’r weithred honno o rannu fod yn sgwrs gyda phobl Cymru sy’n gwella llesiant y genhedlaeth hon a chenedlaethau’r dyfodol.

Y Llyfrgell yn 2030

  • Erbyn 2030, rydym yn benderfynol o fod yn sefydliad a fydd yn gyfarwydd, yn berthnasol ac yn hygyrch i bobl a chymunedau ledled Cymru. Bydd ein gwasanaethau a’r Casgliadau Cenedlaethol sydd yn ein gofal yn hygyrch a byddant yn gosod anghenion defnyddwyr wrth wraidd ein gwaith.
  • Byddd y Llyfrgell ar flaen y gad o ran trawsnewidiadau technolegol, a bydd yn cyflymu ac yn gwella ein gwasanaethau ac yn rhoi pwyslais enfawr ar brofiad defnyddwyr, gan roi sylw dyledus i seibergadernid a seiberddiogelwch. Bydd technoleg yn symud yn ei blaen, ond byddwn yn parhau i hyrwyddo’r gair ysgrifenedig ac argraffedig a phob math o gofnodion dogfennol, archifol a chlyweledol a grëwyd gan bobl Cymru ac am Gymru a’r genedl.
  • Bydd ymddiriedaeth a gonestrwydd yn bwysig ym meddyliau pobl yn eu perthynas â’r Llyfrgell, a byddwn yn cydweithio gydag ymchwilwyr ac addysgwyr i ddatblygu’r gallu i feddwl yn feirniadol ac i lywio’r ffordd drwy’r oes wybodaeth.
Dawnswyr yn Oriel Gregynnog
  • Byddwn yn groesawgar i blant a theuluoedd ac yn gwella cynrychiolaeth o holl amrywiaeth cymunedau, pobl a diwylliant Cymru drwy roi mwy o amlygrwydd i leisiau a phrofiadau byw sydd wedi eu tangynrychioli. Bydd ein rhaglenni yn newid yn sylweddol i gyd-fynd â newidiadau sylfaenol i’r cwricwlwm ysgolion ac ym meysydd ymchwil a sgiliau.
  • Byddwn yn parhau i ymfalchïo yn ein hunaniaeth Gymreig nodweddiadol sy’n cefnogi pawb sy’n dymuno profi a mwynhau diwylliant cyfoethog Cymru, gan barchu a gwerthfawrogi diwylliannau a hunaniaethau cymunedau amrywiol Cymru. Bydd ein gwaith yn ymestyn y tu hwnt i Gymru, drwy bartneriaethau a gyda chymunedau buddiant, gan godi proffil Cymru ar draws y byd.
  • Byddwn yn parhau i ymfalchïo mewn bod yn sefydliad cenedlaethol sy’n gweithredu’n bennaf drwy gyfrwng y Gymraeg, gan gefnogi ei gweithwyr i ddysgu a defnyddio’r Gymraeg yn eu gweithgareddau beunyddiol, ac i ddefnyddio’r cryfder hwn i gefnogi hunaniaeth ddiwylliannol Cymru.
  • Yn olaf, byddwn yn gwasanaethu’r bobl, gan gefnogi unigolion a chroesawu grwpiau a chymunedau ledled y wlad i ddefnyddio ac i elwa ar y ffynonellau a’r adnoddau helaeth yr ydym yn eu dal mewn ymddiriedaeth ar gyfer y genedl.
Person a phlentyn yn edrych ar ddarlun Canaletto

Datganiad Pwrpas

Sefydlwyd y Llyfrgell drwy Siarter Frenhinol ar 19 Mawrth 1907. Yna cafwyd Siarteri Atodol ym 1911 a 1978. Mae Siarter Atodol 2006 bellach yn nodi cenhadaeth a swyddogaethau craidd y Llyfrgell ynghyd â’i chyfansoddiad a’i llywodraethiant.

Wrth ddatblygu’r Cynllun Strategol newydd hwn roeddem am gyfleu ymdeimlad clir o bwrpas i’r Llyfrgell, ei chyfeiriad yn y dyfodol, ei gwerthoedd wrth gydweithio, a’i phenderfyniad i wneud gwahaniaeth cadarnhaol yn ehangach.

Arweiniodd hyn at greu’r Datganiad Pwrpas newydd hwn ar gyfer Llyfrgell Genedlaethol Cymru:

“Ein pwrpas yw cydweithio â phobl Cymru i gadw, tyfu a rhannu cof a diwylliant y genedl. Gan ddefnyddio ein casgliadau a’n harbenigedd byddwn yn cysylltu â chymunedau, yn cynyddu gwybodaeth ac yn datblygu sgiliau a dysg.”

Rhan flaen adeilad Llyfrgell Genedlaethol Cymru

Sylfaen Dystiolaeth ac Ysgogwyr ‘Polisi’

Mae’r adran hon yn crynhoi rhai o’r prif ysgogwyr ar gyfer y Cynllun Strategol. Mae’r rhain yn cynnwys datblygiadau yng Nghymru a’r byd ehangach, yn ogystal â sylfaen dystiolaeth y Llyfrgell ei hun a chyfraniadau gan staff ac ymddiriedolwyr y Llyfrgell tuag at greu’r strategaeth.

Cyflwynodd Llywodraeth Cymru ddeddfwriaeth arloesol yn Neddf Llesiant Cenedlaethau'r Dyfodol a deng mlynedd yn ddiweddarach, mae'n parhau i ddenu clod ac edmygedd am fod yn ddull ar gyfer datblygiad cynaliadwy er lles pawb. Mae Rhaglen Lywodraethu Llywodraeth Cymru yn ganllaw pwysig i bob partner sy'n gweithio yng Nghymru - ac mae ei Llythyr Cylch Gorchwyl ar gyfer y Llyfrgell yn ganolog i'n cynllunio.

Mae’r Blaenoriaethau ar gyfer Diwylliant yn ganolog i'n cenhadaeth. Mae hyn yn cynnwys democrateiddio diwylliant, datblygu a diogelu'r Casgliadau Cenedlaethol, sgiliau'r gweithlu, amrywiaeth a'r iaith Gymraeg, isadeiledd digidol ac ymgysylltu. Rydym yn cydnabod lle gallwn ni a phartneriaid yn y sector wella a chymryd mwy o gyfrifoldeb am gyflawni blaenoriaethau eraill Llywodraeth Cymru gan gynnwys Cynllun Gweithredu Gwrth-Hiliol Cymru a Cymraeg 2050.

Mae’r Adolygiad Teilwredig ac asesiadau eraill o’r Llyfrgell a phartneriaid eraill wedi llywio’r Cynllun Strategol o ran rhoi pwyslais ar ymgysylltu ac ehangu apêl y Llyfrgell. Mae ffocws allweddol ar greu incwm masnachol a chodi arian drwy roddion a gwneud y mwyaf o’r potensial ar gyfer incwm grant. Yn yr un modd, mae rôl partneriaethau allanol mewn ystod o feysydd yn cael ei phwysleisio yn yr Adolygiad Teilwredig, yn ogystal â’r angen i addasu yn wyneb gofynion sy’n newid.

Mae data ac ymchwil yn hanfodol i lywio datblygiadau – mae’r data meintiol ac ansoddol yn rhoi cyfeiriad i wasanaethau ar gyfer darllenwyr ac ymchwilwyr, ac mae ein ffigurau yn dangos sut rydym yn cynyddu’r cyfleoedd cyfranogol a’n gweithgareddau ymgysylltu allanol.

Mae hyn yn ganolog i raglenni wyneb yn wyneb yn ogystal â gwasanaethau digidol. Mae’r dystiolaeth yn dangos bod cynnydd ardderchog wedi bod mewn ymgysylltiad digidol, ac rydym yn canolbwyntio ar brofiad y defnyddiwr ac anghenion ac ymddygiadau defnyddwyr ar draws y gwahanol ffyrdd o ryngweithio â’r casgliadau a’r Llyfrgell.

Mae ymchwil cynulleidfa yn dangos lefelau uchel iawn o foddhad ymhlith defnyddwyr sy’n adnabod ac yn dychwelyd i’r Llyfrgell dro ar ôl tro, a’r ffocws i ni yw ehangu ein cynulleidfaoedd er mwyn sicrhau bod pob rhan o’n cymunedau yn gallu ymgysylltu â’n gwasanaethau, cael mynediad atynt a’u mwynhau.

Mae cyfranogiad staff, ymddiriedolwyr a chynrychiolwyr undebau llafur (gan ddefnyddio’r model Partneriaeth Gymdeithasol) wedi darparu negeseuon pwysig i’r sefydliad wrth iddo baratoi’r Cynllun Strategol. Mae’r rhain yn cynnwys pwysigrwydd cynllunio ar gyfer olyniaeth, buddsoddi yn natblygiad a llesiant staff, hyblygrwydd ac amrywiaeth, cynnal ein safle fel cyflogwr sy’n ymroddedig i’r Gymraeg, a pharhau i fod yn sefydliad sy’n gweithredu’n bennaf drwy gyfrwng y Gymraeg.

Mae’r Llyfrgell yn ffodus bod gan y rhanddeiliaid hanfodol hyn lefel uchel iawn o ymrwymiad i ddyfodol y sefydliad.

Dau berson yn eistedd yn edrych ar yr arddangosfa yn Oriel Gregynnog

Mae data ac ymchwil yn hanfodol i lywio datblygiadau – mae’r data meintiol ac ansoddol >yn rhoi cyfeiriad i wasanaethau ar gyfer darllenwyr ac ymchwilwyr, ac mae ein ffigurau yn dangos sut rydym yn cynyddu’r cyfleoedd cyfranogol a’n gweithgareddau ymgysylltu allanol. Mae hyn yn ganolog i raglenni wyneb yn wyneb yn ogystal â gwasanaethau digidol. Mae’r dystiolaeth yn dangos bod cynnydd ardderchog wedi bod mewn ymgysylltiad digidol, ac rydym yn canolbwyntio ar brofiad y defnyddiwr ac anghenion ac ymddygiadau defnyddwyr ar draws y gwahanol ffyrdd o ryngweithio â’r Casgliadau a’r Llyfrgell. Mae ymchwil cynulleidfa yn dangos lefelau uchel iawn o foddhad ymhlith defnyddwyr sy’n adnabod ac yn dychwelyd i’r Llyfrgell dro ar ôl tro, a’r ffocws i ni yw ehangu ein cynulleidfaoedd er mwyn sicrhau bod pob rhan o’n cymunedau yn gallu ymgysylltu â’n gwasanaethau, cael mynediad atynt a’u mwynhau.

Mae cyfranogiad staff, ymddiriedolwyr a chynrychiolwyr undebau llafur (gan ddefnyddio’r model Partneriaeth Gymdeithasol) wedi darparu negeseuon pwysig i’r sefydliad wrth iddo baratoi’r Cynllun Strategol. Mae’r rhain yn cynnwys pwysigrwydd cynllunio ar gyfer olyniaeth, buddsoddi yn natblygiad a llesiant staff, hyblygrwydd ac amrywiaeth, cynnal ein safle fel cyflogwr sy’n ymroddedig i’r Gymraeg, a pharhau i fod yn sefydliad sy’n gweithredu’n bennaf drwy gyfrwng y Gymraeg. Mae’r Llyfrgell yn ffodus bod gan y rhanddeiliaid hanfodol hyn lefel uchel iawn o ymrwymiad i ddyfodol y sefydliad.

Amcanion strategol

Rhowch eich barn

Llenwch ein holiadur byr fel y gallwn ddefnyddio'ch sylwadau i wella ein gwasanaethau.

Danfonwch eich sylwadau

Cefnogwch ni trwy gyfrannu

Diogelu Cof y Genedl

Sefydlwyd y Llyfrgell gan roddion pobl Cymru, a gyda'n gilydd gallwn barhau'r traddodiad. Cyfrannwch i warchod ein treftadaeth i genedlaethau'r dyfodol. Bydd pob rhodd yn gwneud gwahaniaeth.