Symud i'r prif gynnwys
  1. Hafan
  2. Catalogau & Chwilio
  3. Am ein casgliadau
  4. Ffotograffau

Ers dyddiau cynharaf ffotograffiaeth mae dulliau teithio wedi bod yn destun sy’n ysbrydoli ffotograffwyr.

Ffotograffau cludiant cynnar

Ymysg rhai o’r ffotograffau cynharaf a dynnwyd yng Nghymru roedd rhai o longau hwylio yn nociau Abertawe gan Calvert Richard Jones. Fel gyda’r rhan fwyaf o ffotograffwyr cynnar a drodd eu golygon at longau, cafodd ei ffotograffau eu tynnu ar lanw isel pan oedd y llongau wedi suddo yn gadarn i fwd yr harbwr. Roedd amserau datguddio yn rhy hir i allu ystyried llong yn siglo o’r naill ochr i’r llall ar y dŵr.

Mae eitemau nodedig eraill yn y casgliad yn cynnwys albymau yn arbennig ar gyfer dociau ym Mhort Talbot ac Abertawe, a golygfeydd o longau hwylio ar hyd arfordir Sir Feirionydd.

Ffotograffau rheilffyrdd

Mae rheilffyrdd yn thema barhaol ymysg ffotograffwyr. Gellir canfod ffotograffau rheilffyrdd ymysg casgliadau Geoff Charles, D C Harries a John Thomas ymhlith eraill.

Mae’r 20 print sydd i’w canfod yn albwm lluniau 5 o natur ychydig yn wahanol. Daeth yr albwm hwn o lyfrgell gŵr a ymddiddorai mewn rheilffyrdd, sef Sir Henry Owen Philipps Scourfield, Bart., o Williamston, Sir Benfro. Mae’r albwm yn dyddio o’r 1870au. Mae pob ffotograff yn dangos injan stêm wahanol, a oedd yn eiddo i un o’r nifer o gwmnïau rheilffordd Fictorianaidd.

Mae treftadaeth gyfoethog Cymru o reilffyrdd cul hefyd wedi derbyn ei siâr o sylw, yn arbennig felly yng ngwaith Brian Renders ar Reilffordd Ffestiniog. Tynnodd Arthur Lewis, y ffotograffydd o Aberystwyth, sawl ffotograff da o Reilffordd Cwm Rheidol.

Ffotograffau moduro

Mae esblygiad cyflym y cerbyd modur yn yr 20fed ganrif hefyd yn cael ei gofnodi’n fanwl drwy’r casgliad i gyd. Roedd tripiau siarabáng a cheir cynnar yn cael eu tynnu’n aml gan ffotograffwyr amatur a phroffesiynol fel ei gilydd. Mae llawer o’r rhain yn cynnwys sawl gwneuthuriad a model sydd wedi mynd yn angof erbyn heddiw.

Mae cartref teuluol Charles Rolls, un hanner o Rolls-Royce, yn Hendre, Sir Fynwy. Mae’r tŷ a’r teulu yn destun nifer o albymau ffotograff yn y Casgliad Cenedlaethol o Ffotograffau Cymreig.

Trwy gydol yr 1950au a’r 1960au bu Geoff Charles yn gweithredu fel gohebydd moduro Y Cymro, gan brofi a thynnu lluniau nifer helaeth o geir. Ei ddiddordeb mewn moduro a’i arweiniodd ef i fynychu ras 24 awr Le Mans yn 1955. Tra oedd Geoff y tu allan yn nôl rhywbeth i’w yfed bu Mercedes Pierre Leveque mewn gwrthdrawiad ac fe ffrwydrodd. Cafodd 77 eu lladd i gyd. Mae’r ffotograffau a ddeilliodd o hyn ymysg y rhai mwyaf dirdynnol sydd ganddo.

Ffotograffau awyrennau

Mae Cludiant Awyrennol wedi bod yn nodwedd lai amlwg o fywyd Cymru ond y mae serch hynny yn dal i gael ei adlewyrchu yn y casgliad. Roedd balwnau aer cynnes weithiau i’w gweld ym mlynyddoedd cynnar y ganrif ddiwethaf, er mai dim ond yn yr 1910au y byddai awyrennau yn dwyn cyrch ar Gymru. Un digwyddiad nodedig oedd ymddangosiad annisgwyl y Vultee V-1 ‘Lady Peace’ ger Llandeilo yn 1936. Creodd hyn gynnwrf rhyngwladol gan fod yr awyren newydd dorri record newydd - 18 awr a 36 munud ar gyfer taith trawsatlantig.

Rhowch eich barn

Llenwch ein holiadur byr fel y gallwn ddefnyddio'ch sylwadau i wella ein gwasanaethau.

Danfonwch eich sylwadau

Cefnogwch ni trwy gyfrannu

Diogelu Cof y Genedl

Sefydlwyd y Llyfrgell gan roddion pobl Cymru, a gyda'n gilydd gallwn barhau'r traddodiad. Cyfrannwch i warchod ein treftadaeth i genedlaethau'r dyfodol. Bydd pob rhodd yn gwneud gwahaniaeth.