Rydym yn edrych ymlaen at glywed eich sylwadau ar yr arddangosfa. Gadewch i ni wybod eich barn yma!
Llun pennawd: Matías Valenzuela ©
Mae stori gwladychiaeth ymsefydlwyr fel arfer yn cael ei hadrodd o safbwynt hegemonaidd cytûn sy’n apelio at y syniad o “ddiwylliannau’n cyfarfod” ond sy’n anwybyddu unrhyw leisiau eraill. I’r gwrthwyneb, mae prosiect “Problemateiddio Hanes: Safbwyntiau brodorol ar yr ymsefydlu Cymreig ym Mhatagonia” yn mynd ati i geisio amrywio’r safbwyntiau ar sefydlu Patagonia, gan ailymweld â gweithiau ymchwil diweddar, llwybrau a phrofiadau bywyd, tystiolaeth lafar, ac atgofion a wnaethpwyd yn anweledig, a’u gwadwyd, neu a’u gwthiwyd i’r ymylon.
Mae’r prosiect digidol hwn yn arddangos cyflwyniadau creadigol brodorol sy’n ymwneud â hanes Chubut a gynhyrchwyd gan bedwar cais a ymatebodd i’n galwad am gyfraniadau i drafod y berthynas rhwng y bobloedd frodorol, y mewnfudwyr Cymreig a Gwladwriaeth yr Ariannin. Yn nhrefn yr wyddor, y mentrau hynny yw:
- Des-cartografiando la gesta: Un intento de desarmar la historia oficial y deconstruir el discurso colonial proponiendo la Cartografía Social como herramienta de investigación y construcción artística [Dad-fapio’r orchest: ymgais i ddatgymalu’r hanes swyddogol a darnio’r disgwrs trefedigaethol gan gyflwyno mapio cymdeithasol fel arf ymchwil a chreadigaeth gelfyddydol] gan Ester Andrea Despó Cañuqueo a Nadia Paz Pissano Paileman
- Memorias y relatos de las y los antiguos del territorio mapuche. Problematizando la historia oficial de la región de Paso de indios, Chubut [Atgofion a straeon hynafiaid tiriogaeth y Mapuche. Problemateiddio hanes swyddogol rhanbarth Paso de Indios, Chubut] gan Agustín Pichiñan
- Nahuelpan: Memoria, despojo y lucha [Nahuelpan: Cofio, troi allan, a brwydro] gan Laura Gina Jara, Jenifer Paola Nahuelpan a Luisa Ayleen Suarez
- Puel Willi Mapu Mew: Taiñ Zungun gan Viviana Ayilef, Gerónimo Gil, Mónica Melipan ac Iván Paillalaf
Tîm cyfarwyddo a threfnu
Geraldine Lublin, Mariela Eva Rodríguez, Carolina Crespo, Ayelén Fiori, Julieta Magallanes, Ana Margarita Ramos, Kaia Santisteban, Valentina Stella a María Marcela Tomás.
Cyfieithiadau Cymraeg a Saesneg: Llewelyn Hopwood.
Ariennir y prosiect gan Gyngor Ymchwil y Celfyddydau a’r Dyniaethau (AHRC, DU) ac fe’i cynhelir trwy gydweithrediad Prifysgol Abertawe (Cymru, DU), Llyfrgell Genedlaethol Cymru, Celfyddydau Rhyngwladol Cymru, a’r Grupo de Estudios sobre Memorias Alterizadas y Subordinadas (GEMAS). Wedi’i ffurfio yn 2008 gan anthropolegwyr gyda diddordeb mewn cof cymunedol, mae rhwydwaith GEMAS bellach yn cynnwys llu o weithgorau a mentrau – ymchwil, mapio, cyhoeddi cylchgronau, a pherfformiadau cyhoeddus – sy’n cael eu rhedeg gan ymchwilwyr, arbenigwyr, myfyrwyr a phobloedd frodorol.
Diolchiadau
Mae’r diolch mwyaf i’r rhai a atebodd yr alwad am gyfraniadau. Hebddynt, ni fyddai’r prosiect hwn yn bosibl. Diolch hefyd i:
Dafydd Tudur, Rhian James a Bethany Schofield, Llyfrgell Genedlaethol Cymru.
Eluned Haf, Celfyddydau Rhyngwladol Cymru.
Llewelyn Hopwood a Mererid Hopwood, Geraint Daniel a Rhian James (Prifysgol Abertawe), Liliana Ancalao, Diego Vainer, Andrés Dinamarca, Ioan Llŷr Brooks, Violeta Chillier, Ana Clara Cantero Simms.
