Rhowch eich barn
Llenwch ein holiadur byr fel y gallwn ddefnyddio'ch sylwadau i wella ein gwasanaethau.
Nid yw'r gwasanaeth Corneli Clip ar gael ar hyn o bryd oherwydd problemau technegol. Rydym yn gweithio i ddatrys y rhain mor fuan â phosib. Ymddiheurwn am unrhyw anghyfleustra.
Mae'n bosib na fyddwn ni'n gallu cyrchu ein holl ddeunydd archifol yn ystod yr wythnosau nesaf. Os fyddwch chi'n ymweld yn ystod y cyfnod hwn, gofynnwn i chi archebu unrhyw ddeunydd archifol cyn gynted â phosib os gwelwch yn dda. Ymddiheurwn am unrhyw anghyfleustra.
Fe ddaeth y cartŵn yn gyfrwng adnabyddus tua chanol y ddeunawfed ganrif, er mwyn cyflwyno digwyddiadau o bwys i bobl anllythrennog mewn ffordd y gallent ei ddeall. Yr oedd dynion fel Thomas Rowlandson a James Gillray yn arloeswyr yn y maes ym Mhrydain a cyhoeddwyd Punch, cylchgrawn byd eang gyda chartwnau, am y tro cyntaf ym 1841. Tua'r un adeg datblygwyd y symbolau sy'n cynrychioli Prydain, sef John Bull, Britannia, a'r llew, ac Uncle Sam i gynrychioli America.
Daeth cartwnau gwleidyddol yn fwy pwysig yn yr Ail Ryfel Byd fel ffordd o godi ysbryd y wlad, ac ar ôl y rhyfel daeth yn rhan angenrheidiol o bob papur newydd difrifol. Maent yn gyfrwng sy'n dibynnu yn llwyr ar farn bersonol y cartwnydd, felly ni ellir dibynnu arnynt fel ffeithiau hanesyddol. Maent yn werthfawr i ddangos barn rhan o'r boblogaeth ar ddigwyddiadau cyfoes.