Symud i'r prif gynnwys
  1. Hafan
  2. Catalogau & Chwilio
  3. Am ein casgliadau

Mae yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru oddeutu 40,000 o lawysgrifau, sy'n ffurfio'r casgliad mwyaf a phwysicaf o lawysgrifau Cymraeg a Chymreig yn y byd.

Beth yw llawysgrif?

Cyfrol wedi ei hysgrifennu â llaw, neu gasgliad o ddogfennau wedi eu dwyn ynghyd i ffurfio cyfrol yw llawysgrif fel arfer. Mae llawysgrifau yn cael eu cadw ar wahân i gasgliadau archifau'r Llyfrgell, er bod y berthynas rhyngddynt yn agos.

Ysgrifennwyd llawysgrifau’r Llyfrgell ar bapur, memrwn, papyri, dail, llechi ac amryfal gyfryngau eraill. Mae gennym hefyd enghreifftiau o lawysgrifau mewn amryw o wahanol ieithoedd, gan gynnwys Cymraeg, Saesneg, Lladin, Ffrangeg a Chernyweg.

Mae yn y Llyfrgell 2 brif ddosbarth o lawysgrifau, sef:

  • Casgliadau Llawysgrifau cyffredinol
  • Casgliadau Llawysgrif Arbennig:Peniarth, Cwrtmawr, Llanstephan

Sut mae eu canfod?

Bellach, catalogir holl dderbynion llawysgrif newydd y Llyfrgell yn electronig, ac mae mwy a mwy o’r disgrifiadau blaenorol yn cael eu hychwanegu at y gronfa, a’u hadolygu.

Gellir cael mynediad arlein i’r llawysgrifau hynny sydd wedi eu catalogio drwy chwilio ar Gatalog y Llyfrgell. Gellir chwilio am enwau, pynciau ac enwau lleoedd, ynghyd â chwilio testun rhydd. Gellir hefyd bori yn yr Ystafell Ddarllen mewn disgrifiadau cynnar a gyhoeddwyd mewn nifer o wahanol gatalogau papur.

Ymhle gellir darllen llawysgrifau?

Wedi sicrhau tocyn darllen, darllenir llawysgrifau yn yr Ystafell Ddarllen yn y Llyfrgell. Mae yno gyfarpar arbennig, megis lamp uwch-fioled, i hwyluso’r gwaith o astudio’r deunydd cynharaf, yn ogystal â chyfeirlyfrau hwylus y gellir ymgynghori â hwy wrth ymchwilio.

Cyfyngir mynediad at rai llawysgrifau oherwydd eu hoed a’u cyflwr, a darperir copïau dirprwyol (digidol neu ficroffilm) ohonynt ar gyfer darllenwyr.

Ymholiadau ac Arddangosfeydd

Dylid cyfeirio ymholiadau am gasgliadau llawysgrif y Llyfrgell at y tîm ymholiadau.

Dangosir detholiad o lawysgrifau’r Llyfrgell yn Ystafell Arddangos Hengwrt trwy gydol y flwyddyn.

Dolenni perthnasol

Rhowch eich barn

Llenwch ein holiadur byr fel y gallwn ddefnyddio'ch sylwadau i wella ein gwasanaethau.

Danfonwch eich sylwadau

Cefnogwch ni trwy gyfrannu

Diogelu Cof y Genedl

Sefydlwyd y Llyfrgell gan roddion pobl Cymru, a gyda'n gilydd gallwn barhau'r traddodiad. Cyfrannwch i warchod ein treftadaeth i genedlaethau'r dyfodol. Bydd pob rhodd yn gwneud gwahaniaeth.