Rhowch eich barn
Llenwch ein holiadur byr fel y gallwn ddefnyddio'ch sylwadau i wella ein gwasanaethau.
Mae'n bosib na fydd mynediad at ein gwefannau am gyfnodau heno (11 Rhagfyr 2024) oherwydd gwaith cynnal a chadw hanfodol. Ymddiheuriadau am yr anghyfleustra.
Darllenwch lyfryddiaeth Robert Owen (pdf) , a gasglwyd gan Wyn Thomas
Bu cyfraniad Robert Owen i syniadaeth wleidyddol a chymdeithasol yn un sylweddol, a chafodd ddylanwad mewn gwledydd tu hwnt i’r Deyrnas Gyfunol. Mae ei gysylltiad â’r Taleithiau Unedig yn hysbys oherwydd y gymuned a sefydlodd yn New Harmony a thrwy waith ei feibion a arhosodd yn America. Cyfieithiwyd ei waith ysgrifenedig i nifer o ieithoedd a chafodd ei syniadau fynegiant mewn gwledydd megis Japan.
Ganwyd ef yn y Drenewydd, Sir Drefaldwyn a symudodd yn fuan yn ei oes i Stamford (Linc.), Llundain, Manceinion ac yn ddiweddarach i New Lanark. Dichon ei fod yn enwocach am ei gysylltiad â New Lanark, lle datblygodd arbrawf cymdeithasol David Dale (1791-1865), ac ymdrechodd i sefydlu pentref a sefydliad cydweithredol y gweithwyr.
Defnyddiodd ei gyfoeth i hybu ei syniadau, syniadau y gellir eu disgrifio fel sosialaeth arloesol. Ymddiddorai mewn nifer o feysydd, megis economeg ac amodau ac amgylchiadau gweithio, yn ogystal â chrefydd a gwleidyddiaeth. Yn naturiol iawn denodd ei syniadau gryn dipyn o sylw. Roedd nifer yn gefnogol iddo, ond eraill yn gwbl wrthwynebus. Taenwyd ei syniadau trwy gyfryngau amlwg ei gyfnod gan gynnwys pamffledi, cylchgronau, taflenni a darlithiau cyhoeddus.
Rhestrwyd gweithiau Robert Owen mewn nifer o lyfryddiaethau. O’r rhain gellir ystyried A bibliography of Robert Owen, the socialist 1771-1858 (cyhoeddwyd gan Llyfrgell Genedlaethol Cymru arg, cyntaf, 1914, ail arg. 1925) a J. F. C. Harrison’s Robert Owen and the Owenites in Britain and America: the quest for the New Moral world. (Aldershot: Gregg Revivals, 1969) fel rhai safonol. Gwnaethpwyd defnydd helaeth o’r gweithiau hyn wrth ddarparu’r llyfryddiaeth hon, ynghyd â nifer o ffynonellau eraill a nodir yn y llyfryddiaeth isod.
Wrth arolygu ac ychwanegu at gasgliad Llyfrgell Genedlaethol Cymru o weithiau Robert Owen, daethpwyd o hyd i argraffiad a fersiynau o’i weithiau nad oeddynt wedi eu cynnwys yn y llyfryddiaethau safonol o’i waith. Nod y llyfryddiaeth hon yw adeiladu ar y seiliau sylweddol a grëwyd eisoes yn y llyfryddiaethau a nodwyd uchod, gan ychwanegu manylion am y gweithiau a ddaeth i’r amlwg ar ôl cyhoeddi’r llyfryddiaethau hynny. Y nod yw creu rhestr sydd mor gyflawn â phosib, ond ni ellir honni mai hon yw’r rhestr derfynol a chyflawn; amcan y llyfryddiaeth hon yw cyfrannu at astudiaeth o fywyd a gwaith Robert Owen.
Rhestrwyd y cofnodion yn nhrefn dyddiad cyhoeddi gan nodi’r gwahanol argraffiadau ac adargraffiadau o dan y teitl perthnasol. Rhestrir y cylchgronau ar wahân ar ddiwedd y llyfryddiaeth. Os cofnodwyd argraffiad yn NUC, Harrison neu yn llyfryddiaeth Llyfrgell Genedlaethol Cymru (NLW) nodir y ffaith yn y nodiadau ar ddiwedd y cofnod. Daw’r cyfeiriadau at NLW o’r ail argraffiad o’r llyfryddiaeth a gyhoeddwyd ym 1925. Hoffwn gydnabod caredigrwydd yr Athro John S. North o Brifysgol Waterloo, Canada am ei ganiatâd i ddefnyddio manylion am y cylchgronau sy’n gysylltiedig â Robert Owen. Ni fuasai darparu’r llyfryddiaeth hon wedi bod yn bosib heb gydweithrediad a chymorth fy nghyd-weithwyr yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru, ac yn enwedig cymorth Dr Huw Walters. Myfi yn unig sy’n gyfrifol am unrhyw wendidau sy’n perthyn i’r llyfryddiaeth.
Wyn Thomas
Llyfrgell Genedlaethol Cymru
Ionawr 2007
West Orange, N.J. : S. Lomazow, 1996.
xii, 599 p. : ill. ; 29 cm.
0965027902
Cambridge, Mass.: Harvard University Press [1930-68].
Yn ogystal a’r gweithiau hyn gwnaethpwyd defnydd o gatalogau cyhoeddus arlein Llyfrgell y Gyngres, y Llyfrgell Brydeinig a llyfrgelloedd cenedlaethol Ffrainc, Yr Eidal, Yr Iwerddon, Yr Alban, Sbaen a Japan ynghyd a llyfrgelloedd Prifysgol Rhydychen, Caergrawnt a’r Karlsruhe Virtueller Katalog, Prifysgol Karlsruhe.
Harrison Harrison, J. F. C.: Robert Owen and the Owenites in Britain and
America: the quest for the New Moral world.
NLW A bibliography of Robert Owen, the socialist 1771-1858. 2nd edition.
NUC National union catalog: books: pre-1956 imprints.