Rhowch eich barn
Llenwch ein holiadur byr fel y gallwn ddefnyddio'ch sylwadau i wella ein gwasanaethau.
Yn 1611 cyhoeddodd John Speed (1551/2-1629), hanesydd Seisnig a chartograffydd enwog, ei ‘Theatre of the Empire of Great Britain’. Dyma’r ymgais Saesnig cynharaf i gyhoeddi atlas ar raddfa fawr. Mae’r 2il gyfrol o’r 4 yn y gwaith hwn yn ymdrin â Chymru ac yn cynnwys map o Gymru (dyddiedig 1610) ynghyd â mapiau unigol o 13 o siroedd Cymru. Roedd ‘Theatre’ Speed yn llwyddiannus dros ben a daeth y mapiau yn sylfaen ar gyfer atlasau ffolio a gynhyrchwyd hyd at ganol y 18fed ganrif.
- Anglesey Cyfeirnod: MAP 5100
- Breknoke Cyfeirnod: Map 5109
- Caernarvon Cyfeirnod: Map 5128
- Cardigan shyre described Cyfeirnod: Map 5151
- Caermarden Cyfeirnod: Map 5186
- Denbighshire Cyfeirnod: Map 5199
- Flint-shire Cyfeirnod: Map 5216
- Glamorgan shyre Cyfeirnod: Map 5232
- Merionethshire Cyfeirnod: Map 5254
- The countye of Monmouth Cyfeirnod: Map 5288
- Montgomery shire Cyfeirnod: Map 5310
- Pembrokshyre described Cyfeirnod: Map 5335
- The Countie of Radnor described Cyfeirnod: Map 5375
Mae gwaith Speed yn welliant ar weithiau cynharach gan gartograffwyr eraill e.e. Christopher Saxton (1542x4?-1610/11), am ei fod yn cynnwys mwy o fanylder a hefyd gan fod yr holl fapiau yn cynnwys cynlluniau mewnosodedig bychain o drefi pwysig.
Mae gan Lyfrgell Genedlaethol Cymru gopïau lluosog o’r mapiau Sirol hyn gan Speed, ac yn ychwanegol i’r fersiynau cyhoeddedig mae gennym hefyd gopïau proflen i 7 o siroedd Cymru: Aberteifi, Brycheiniog, Caerfyrddin, Dinbych, Maesyfed, Meirionnydd, a Threfaldwyn a brynwyd oll yn 1998.