Llythyrau at Joseph Seth Jones, 1865.

Cyfeirnod: NLW MS 18197B

Llythyrau at Joseph Seth Jones cyn iddo adael am Batagonia, 1865, oddi wrth Robert Charles Jones, D. [H]. Jones, Ffestiniog, Charles Jones a David Williams; un oddi wrth Joseph Seth Jones at David Williams ac un yn Saesneg oddi wrth Joseph Seth Jones at Charles Jones a nodyn, 'Australia as a place to emigrate'. Llythyrau prin sy’n cofnodi ymateb teulu i un oedd ar fin ymfudo i Batagonia.

Ganwyd Joseph Seth Jones (1845-1012) ym Mhenanner, Barrog, Llanfairtalhaiarn ym 1845. Ar ôl gadael yr ysgol yn 14 oed, cafodd swydd fel prentis gyda'r Visitor Office, argraffdy Robert Jones yn Abergele. Gadawodd y swydd chwe mis cyn gorffen ei brentisiaeth a ddechreuodd ar swydd lawn-amser fel argraffydd i Wasg Gee, Dinbych.

Tybir iddo gael ei ysbrydoli i ymfudo ar ôl gweld hysbyseb a ymddangosodd yn Yr Herald Cymraeg, yn gofyn am '12 o fechgyn ieuanc, cynefin a gwaith, ac o gymeriad da' a'r cynnig o 'drefn esmwyth i ad-dalu' costau'r daith. Mae NLW MS 18197B yn cynnwys casgliad o lythyrau wrth ei deulu’n ymbil arno i beidio ymfudo, ond doedd dim troi arno ac yn 20 oed, teithiodd i’r Wladfa fel rhan o’r fintai gyntaf ar fwrdd y Mimosa. Yn y Wladfa, cafodd ef a’i bartner Ifan Dafydd o Aberdâr ddarn o dir i’w ffermio, ond roedd Seth Jones â’i fryd ar deithio. Wedi cyfnod ym Mhorth Madryn derbyniodd swydd fel cogydd ar y Fairy, llong hela morloi ym mis Ebrill 1867, gan hwylio i Bort Stanley yn y Malfinas, lle gadawodd ei swydd a chael gwaith ar yr ynysoedd. Yna hwyliodd yn ôl i Gymru ym 1868 a derbyn swydd fel postmon yn Nhreffynnon. Bu farw yno ar 17 Ionawr 1912.

Cofir am Joseph Seth Jones am iddo ysgrifennu ddyddiadur yn ystod ei daith ar y Mimosa ac am ei fywyd yn Y Wladfa, ac am y lythyron a ysgrifennodd adref at eu deulu yng Nghymru yn ystod ei arhosiad byr (NLW MS 18177C).

Llyfryddiaeth

• Joseph Seth Jones, erthygl Wicipedia, gwelwyd 14 Rhagfyr 2015;
• Patagonia diary finds bilingual audience, gwefan Wales Online, gwelwyd 14 Rhagfyr 2015;
• Bachgen lleol a'r Wladfa, Y Bigwn, Ebrill 2008, gwelwyd 14 Rhagfyr 2015;
• Taith y Mimosa, gwefan BBC Cymru fyw, gwelwyd 14 Rhagfyr 2015.